24 XI 2010 r.
Au pays des merveilles
W krainie czarów
W
dzisiejszej lekcji proponujemy Pañstwu cofniêcie siê my¶lami do kraju lat dzieciêcych,
kiedy rodzice czytali Pañstwu na dobranoc ulubione ba¶nie.
Ba¶ñ to po francusku le conte merveilleux lub le
conte de fées.W znaczeniu ¶ci¶le literackim nie nale¿y myliæ tego s³owa
z la
fable, czyli bajk±.
Le conte de fées est un récit dans lequel interviennent
des éléments surnaturels, des personnages
et des opérations magiques, des événements
miraculeux et dont les motifs sont
souvent empruntés au folklore.
Ba¶ñ to
opowiadanie, w którym wystêpuj± si³y nadprzyrodzone,
postacie i zjawiska magiczne, cudowne zdarzenia i którego motywy
zaczerpniête s± czêsto z folkloru.
La fable est un petit
récit, généralement en vers, dont on tire
une moralité et où les personnages sont le plus souvent des animaux.
Bajka to krótka historia, zazwyczaj
wierszowana, z której wyci±ga siê mora³ i gdzie bohaterami s± najczê¶ciej zwierzêta.
W
literaturze francuskiej najbardziej znanym autorem ba¶ni by³ Charles Perrault, a najpiêkniejsze
bajki napisa³ Jean de La Fontaine;
obaj ¿yli w siedemnastym wieku.
Wiele ba¶ni przesz³o
do ogólno¶wiatowego dziedzictwa kulturowego. Oto jak brzmi± tytu³y niektórych z
nich w wersji francuskiej:
Le Petit Chaperon Rouge - Czerwony Kapturek
Cendrillon - Kopciuszek
S³owo Cendrillon pochodzi od francuskiego la cendre, czyli popió³.
La Belle au bois dormant - ¦pi±ca królewna
Po francusku
to dos³ownie: Piêkna w lesie ¶pi±ca
Blanche-Neige et les
sept nains - Królewna
¦nie¿ka i siedmiu krasnoludków
La Reine des neiges- Królowa ¶niegu
Le Petit Poucet - Tomcio Paluch
S³owo le poucet to zdrobnienie wyrazu le pouce, który oznacza po
francusku kciuk, wielki palec.
La Barbe-Bleue - Sinobrody
La Princesse au petit
pois - Ksiê¿niczka
na ziarnku grochu
Le Vilain Petit Canard - Brzydkie kacz±tko
Jeannot et Margot - Ja¶ i Ma³gosia
Gdyby teraz
chcieli Pañstwo sami opowiedzieæ jak±¶ ba¶ñ po francusku, mo¿na zacz±æ na
przyk³ad od tradycyjnego zdania: Il
était une fois ... Pewnego razu by³ sobie...
Il était une fois un roi qui habitait
dans un beau château.
Pewnego razu by³ sobie król, który
mieszka³ w piêknym zamku.
I na scenê
wkraczaj± ró¿ne postacie ba¶niowe.
Une fée to wró¿ka, której atrybutem
jest czarodziejska ró¿d¿ka, czyli une baguette magique. To w³a¶nie s³owo wró¿ka wchodzi w sk³ad nazwy gatunku literackiego le conte
de fées - ba¶ñ lub czarodziejska ba¶ñ. Wró¿ka mo¿e byæ dobra: une bonne fée, une fée bienfaisante albo z³a: une mauvaise fée, une fée malfaisante, une fée méchante et rêveche (rêveche to dos³ownie: szorstka, przykra, zgry¼liwa).
Wspomnijmy
tutaj przy okazji o kilku wyra¿eniach idiomatycznych ze s³owem wró¿ka:
un ouvrage, un travail de fée - niezwykle
misterna robota
travailler comme une fée (avoir des
doigts de fée) - byæ niezwykle zrêczn±, wyczarowywaæ cuda (dos³ownie:
pracowaæ jak wró¿ka; mieæ palce wró¿ki)
une fée du logis - doskona³a gospodyni
vivre un conte de fées - widzieæ spe³nienie swoich marzeñ w ¿yciu
une bonne fée s'est penchée sur son
berceau - ma szczê¶cie, jest urodzony pod szczê¶liw±
gwiazd± (dos³ownie: dobra wró¿ka
pochyli³a siê nad jego ko³ysk± - powiedzenie nawi±zuje do ba¶ni o ¶pi±cej
królewnie)
Inne typowe
postacie ba¶niowe to np.: un sorcier -
czarownik, une sorcière - czarownica z nieod³±czn± miot³± - un balai, un ange - anio³, un diable - diabe³, un nain - karze³ek, krasnoludek, un géant - olbrzym, un ogre - to
szczególny, straszny olbrzym, po¿eraj±cy
ludzi, un fantôme - duch, un chevalier - rycerz, un sage - mêdrzec, un dragon - smok, un monstre - potwór.
W jêzyku
potocznym u¿ywane s± wyra¿enia:
il ne faut pas être sorcier pour ... - to nie sztuka (co¶ zrobiæ)
ce n'est pas bien sorcier - to nie takie trudne
A kiedy
Pañstwa ba¶niowi bohaterowie pokonaj± ju¿ wszystkie przeszkody, odnajd±
zagubione ksiê¿niczki i ukryte skarby, mog± Pañstwo zakoñczyæ opowie¶æ zdaniem:
Et ils ont vécu longtemps heureux.
I ¿yli d³ugo i szczê¶liwie.
Czego i
Pañstwu ¿yczymy.
|
