15 XII 2010 r.

                                              Le petit Nicolas à l'école (1)

                                                 Miko³ajek w szkole

Historie o Miko³ajku autorstwa René Goscinny'ego z rysunkami Jean-Jacques'a Sempégo s± bardzo dobrze znane nie tylko kilku pokoleniom Francuzów, ale maj± równie¿ wielu mi³o¶ników w Polsce. W 2009 roku Miko³ajek obchodzi³ swoje piêædziesi±te urodziny i w tym te¿ roku doczeka³ siê telewizyjnego serialu animowanego oraz fabularnej ekranizacji swoich przygód w re¿yserii Laurenta Tirarda.

My za¶ proponujemy dzi¶ Pañstwu rozmowê o Miko³ajku w formie ma³ej lekcji francuskiego.

Le petit Nicolas va à l'école primaire où il aime bien sa maîtresse et où il a beaucoup de copains avec lesquels il joue pendant la récréation.

Miko³ajek chodzi do szko³y podstawowej, gdzie lubi swoj± pani± i ma wielu kolegów, z którymi bawi siê na przerwie.

S³owem la maîtresse - pani lub le maître - pan dzieci nazywaj± swoich nauczycieli w szkole podstawowej. Oficjalnie okre¶limy tych nauczycieli jako une institutrice lub un instituteur. W odniesieniu do nauczycieli szkó³ ponadpodstawowych, czyli le collège - gimnazjum, le lycée - liceum, l'université - uniwersytet, u¿yjemy wyrazu le professeur. W s³ownikach nie znajdziemy jeszcze odpowiednika rodzaju ¿eñskiego tego s³owa i w takiej sytuacji mo¿emy powiedzieæ la femme professeur - kobieta nauczyciel. Natomiast w jêzyku potocznym bardzo popularne s± formy le prof i la prof.

Ale wróæmy do naszego Miko³ajka.

Les garçons font souvent les guignols, ils se donnent des coups de poing sur le nez, ils  tirent la langue, ils se jettent leur cartable à la tête.

Ch³opcy czêsto b³aznuj±, daj± sobie w nos, pokazuj± jêzyk, rzucaj± tornistry na g³owê.

Wyra¿enie faire le guignol - b³aznowaæ, wyg³upiaæ siê nawi±zuje do lalki teatralnej, pacynki o imieniu Guignol, stworzonej w XIX wieku przez pewnego tkacza z Lyonu, który po utracie swojego zajêcia zosta³ handlarzem jarmarcznym, a potem wyrywaczem zêbów. Aby przyci±gn±æ klientów zabawia³ t³um pacynkami. W 2008 roku Lyon ¶wiêtowa³ dwóchsetlecie narodzin Guignola, który sta³ siê integraln± czê¶ci±  ¿ycia kulturalnego i symbolem tego miasta.

Mo¿emy te¿ powiedzieæ:

Ce n'est qu'un guignol - To po prostu b³azen.

C'est du guignol! - To czysta komedia (farsa)!

W zdaniu Les enfants aiment aller au guignol wyraz le guignol oznacza teatr kukie³kowy, wystawiaj±cy sztuki z postaci± Guignola lub spektakl sam w sobie. Czyli: Dzieci lubi± chodziæ do teatru Guignola (lub na przedstawienie z Guignolem).

W wyra¿eniu donner un coup de poing - uderzyæ piê¶ci± wystêpuje s³owo un coup - uderzenie, które wchodzi w sk³ad wielu innych wyra¿eñ idiomatycznych, np. donner un coup de pied - kopn±æ, donner un coup de dent - ugry¼æ, donner un coup de téléphone - zadzwoniæ, donner un coup d'oeil - rzuciæ okiem, un coup de soleil - pora¿enie s³oneczne, un coup de foudre - uderzenie pioruna lub w znaczeniu przeno¶nym mi³o¶æ od pierwszego wejrzenia, un coup d'Etat - zamach stanu.

Pos³uchajmy dalej o Miko³ajku i jego kolegach.

Ils jouent aux billes et au gendarme et au voleur.

Graj± w kulki oraz bawi± siê w policjantów i z³odziei.

Quand ils ont classe, ils écrivent des dictées, en trempant leur stylo dans un encrier, ils font des problèmes d'arithmétique, ils récitent des poèmes, ils sont interrogés et ils n'ont pas toujours de bonnes notes.

Kiedy maj± lekcjê, pisz± dyktanda, maczaj±c pióra w ka³amarzu, rozwi±zuj± zadania z arytmetyki, recytuj± wiersze, s± odpytywani i nie zawsze otrzymuj± dobre oceny.

W szko³ach francuskich skala ocen jest du¿o wiêksza ni¿ w Polsce, zazwyczaj od 0 do 20. Mo¿emy zapytaæ:

Tu as eu combien en français?  Co dosta³e¶ z francuskiego?

J'ai eu 17. Dosta³em 17.

A sprawdzian to np. un contrôle, un devoir surveillé, un devoir sur table.

S³owo l'encre wystêpuje w kilku ciekawych wyra¿eniach idiomatycznych:

c'est la bouteille à l'encre - to niejasna kwestia, sprawa

écrire de bonne encre - napisaæ bez ceremonii

faire couler beaucoup (des flots) d'encre - wypisaæ morze atramentu, czyli wywo³aæ liczne  komentarze na jaki¶ temat

Na dalszy ci±g rozmowy o Miko³ajku i szkolnym ¶wiecie zapraszamy za tydzieñ.